کلاغ آخر از همه میرسد و قارچ در شهرها مجموعه داستانهایی است که با ترجمه رضا قیصریه، اعظم رسولی و مژگان مهرگان توسط نشر کتابخورشید منتشر شدهاند. کالوینو یکی از نویسندگان بزرگ قرن بیستم است که آثار موفق بسیاری را به جامعه ادبی جهان ارائه کرده است.
راه لانه عنکبوت، شوالیه ناموجود، ویکنت شقهشده، مورچه آرژانتینی، افسانههای ایتالیایی، بارون درختنشین، مارکووالدو، کمدیهای کیهانی، تی صفر، کاخ سرنوشتهای متقاطع از جمله آثار اوست که به فارسی نیز ترجمه شدهاند.
رضا قیصریه؛ کالوینو ضدفاشیست
کالوینو از نگاه رضا قیصریه تحتتأثیر 2 عامل بسیار مهم و قدرتمند خانواده و جنبش نئورئالیسم در ایتالیا بوده است.
خانواده کالوینو خانوادهای دانشمند و اهل علم بودند. پدرش گیاهشناسی متبحر و مادرش بیولوژیست بوده است. چنین فضایی موجب شده تا کالوینو به مسائل علمی علاقهمند شود، بهطوری که علاقه و توجه او به علم ریاضیات را در آثار کالوینو به وضوح میتوان دید.
بعد از مهاجرت خانواده کالوینو از کوبا به ایتالیا، او تحتتأثیر خانوادهاش، روحیات ضدفاشیستی پیدا میکند و یکی از آنتیفاشیستهای جدی ایتالیا میشود. او حتی در سالهای 41 تا 44 به نهضت مقاومت میپیوندد و در جنگهای پارتیزانی نیز شرکت میکند. راه لانه عنکبوت و خاطرات نبرد او بازگوکننده و تداعیکننده همین جنگها در ایتالیاست.
قیصریه در باره جنبش نئورئالیسم و تاثیر آن در شکلگیری شخصیت فرهنگی کالوینو میگوید: از نگاه موراویا جنبش نئورئالیسم بیشتر جنبشی ادبی است تا جنبشی سینمایی. بعد از فروپاشی فاشیسم در ایتالیا چهرهای شاخص نئورئالیسم تنها راه برون رفت از این وضعیت را ترجمه کتابها و آثار ادبی آمریکا و انگلیس میدانند.
به همین دلیل به ترجمه این آثار روی میآورند. در این دوران ترجمه بسیاری از آثار همینگوی، فاکنر و اندرسن در ایتالیا رواج مییابد. این جریان تا حدی برای این نهضت قوی میشود که موراویا نیز به ترجمه برخی از این آثار میپردازد و مجموعهای از داستانهای
شرود اندرسن را به ایتالیایی ترجمه میکند.
این محفل از این نظر که دیدگاهها و رویکردهای ضدفاشیست داشته تاثیر بسیار زیادی را در شکلگیری فرهنگی کالوینو داشته است.
اعظم رسولی؛ حقیقت وهمآلود
اعظم رسولی دیگر مترجم آثار کالوینو در باره این نویسنده میگوید: کالوینو قصهگویی تواناست که با استفاده از ابزار کلمه، قدرت تخیل شگفتش را که مشخصه آشکار آثار اوست به نمایش میگذارد. او با جزئینگری دقیقی که دارد تصاویری شفاف و زنده از تجربیات و مشاهدات و شنیدههایش را دراختیار مخاطب قرار میدهد.
او نویسندهای نوآور و خلاق ا ست که آثارش از سبکی واحد پیروی نمیکنند و در طبقهبندیهای متفاوت جای میگیرند. چراکه او معتقد است، ادبیات بحث درباره واقعیت دنیاست و نگرش و نوع برقراری ارتباط با این دنیا دستخوش تغییر مدام است، پس ناگزیر ادبیات نیز از این تغییر و تحول مصون نمیماند.رسولی با اشاره به درونمایه داستانهای کالوینو اضافه میکند: او در قصههایش به مسئله از خود بیگانگی انسان میپردازد. سردرگمی، کنجکاوی و حیرت انسان در مقابل اسرار و پیچیدگیها از جمله درونمایه آثار اوست.
خیر و شر در وجود انسانها و تعادلی که میان این 2 عنصر وجود دارد، وهمی که میتواند واقعیت باشد و واقعیتی که قالب وهم بهخود میگیرد، طنز تلخی که آشکار و پنهان در زندگی انسان متجلی میشود و خشونت حاکم بر روابط انسانی از دیگر موضوعات مورد علاقه کالوینو در داستانهایش بوده است.
مژگان مهرگان؛ قدرت تخیل
اما مژگان مهرگان درباره گرایشهای کمرنگ شده نئورئالیستی کالوینو در «مورچه آرژانتینی» معتقد است: پس از دهه 60 گرایش کالوینو نسبت به نئورئالیسم کمرنگ شد و در مقابل قدرت تخیل و وهم بینظیر او در داستانها بهخصوص در مورچهآرژانتینی به اوج خود میرسد.
این داستان که خود کتابی مستقل است، تغییر دیگری را در نگاه کالوینو نسبت به واقعیات دنیا به نمایش میگذارد. کالوینو که تا آن دوران همواره دوستدار طبیعت بود و این علاقه و آشنایی به کرات در آثارش قابل مشاهده است، در این اثر برای اولین بار طبیعت را بهعنوان عنصری مزاحم به تصویر میکشد. مزاحمی نامرئی که هیچ راهی برای مقابله با آن نمییابد. هرچند که دوباره در انتهای داستان همین طبیعت در قالبی دیگر آرامش از دست رفته شخصیت داستان را به او باز میگرداند.